Warszawska Nike

Oficjalnie nosi nazwę Pomnik Bohaterów Warszawy lat 1939-45, ale mało kto używa tej nazwy. Popularnie mówi się o nim Warszawska Nike - od rzeźby stojącej na postumencie. Usytuowany jest obecnie przy Trasie W-Z w Warszawie, w pobliżu tunelu pod Starym Miastem, nieopodal dwóch reprezentacyjnych placów Warszawy - Teatralnego (gdzie zresztą Nike stała przez wiele lat) i Bankowego.
30 lipca 1956 roku Stołeczna Rada Narodowa podjęła decyzję o budowie w stolicy >Pomnika Bohaterów Warszawy i kilka kolejnych lat trwały konkursy na projekt owego pomnika i ostre kontrowersje wokół przedstawianych propozycji. Ostatecznie zwyciężyła wizja Mariana Koniecznego, artystycznego wychowanka Xawerego Dunikowskiego, przedstawiająca grecką boginię zwycięstwa jako symbol walczącej Warszawy. Nike z dramatycznie rozwianymi na wietrze włosami, w prawym ręku wzniesionym nad głową trzyma miecz, zaś lewą ręką wyciągniętą w górę przed siebie z otwartą dłonią, jakby zatrzymuje i odpycha najeźdźców. Nike była pierwszą rzeźbą tego rzeźbiarza i do dziś pozostaje jego najbardziej znanym dziełem.

Warszawska Nike o obfitych i ekspresyjnych kształtach dorosłej kobiety ma twarz dziewczynki, gdyż rysów użyczyła rzeźbie córka autora. Pomnik wykonany jest w brązie, ma 7 metrów wysokości i 6 metrów długości. Potężny miecz liczy 2 metry długości. Aby nie złamały go podmuchy wiatru, umieszczono w nim struny fortepianowe. Według zamysłu autora Nike miała stać na 25-metrowym cokole. Budując pomnik postanowiono jednak cokół obniżyć i w efekcie potężny posąg stanął na zaledwie 6-metrowym postumencie, co oczywiście mocno zmieniło proporcje całości. Pomnik odsłonięto 20 lipca 1964 roku na Placu Teatralnym, przed Teatrem Wielkim.

Gdy podjęto decyzję o odbudowie Pałacu Jabłonowskich, dawnego Ratusza Warszawy, powstała konieczność przeprowadzki pomnika. 14 listopada 1995 roku pomnik został zdjęty z cokołu i umieszczony na zapleczu budowy Pałacu Jabłonowskich. 15 grudnia 1997 przeniesiono rzeźbę w rejon Trasy W-Z, na placyk przy Nowym Przejeździe, umieszczając ją tym razem na nowym, wyższym cokole. Obecnie Nike patrzy na Warszawę z wysokości 14 metrów, co zdecydowanie poprawia proporcje rzeźby i nadaje posągowi jeszcze więcej ekspresji.

Zdjęcia pomnika z czasów, gdy Nike stała na Placu Zamkowyn udostępnili ze swoich prywatnych archiwów przewodnicy warszawscy, za co Redakcja Portalu TURYSTYKA serdecznie dziękuje.